Έθιμα και παραδόσεις: Η κυρά Σαρακοστή και η χάσκα
(Κείμενο της δασκάλας της Γ’ τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αγιάς Σοφίας Σοφολόγη – Μπαλταγιάννη)
Ένα από τα παλαιότερα έθιμα για την Σαρακοστή και το Πάσχα είναι η κυρά Σαρακοστή. Επρόκειτο για ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής η οποία ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα.
Το ημερολόγιο αυτό το έφτιαχναν με χαρτί, με ζυμάρι ή και με ύφασμα. Σχημάτιζαν μια γυναίκα με φαρδιά φούστα, με έναν σταυρό στο κεφάλι, με σταυρωμένα χέρια λόγω προσευχής, χωρίς στόμα λόγω νηστείας, και με επτά πόδια, ένα για κάθε βδομάδα μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα.
Κάθε Σάββατο που περνούσε έκοβαν κι από ένα πόδι κι έτσι ήξεραν πόσες εβδομάδες απέμεναν μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα.
Αισθητοποιούνταν κατ’ αυτόν τον τρόπο ο χρόνος ιδιαίτερα για τα μικρά παιδιά για τα οποία ο χρόνος είναι μια ιδιαίτερα αφηρημένη έννοια και δυσκολεύονται να κατανοήσουν.
Ένα ακόμη έθιμο του λαού μας, η χάσκα, είναι συνυφασμένο με το αποχαιρετιστήριο δείπνο της Αποκριάς, έθιμο σύμφωνα με το οποίο ο γεροντότερος του σπιτιού κρατάει ένα ξύλινο ραβδί, συνήθως τον πλάστη από τη μια μεριά κι από την άλλη δένει σε μια κλωστή ένα βρασμένο και ξεφλουδισμένο αυγό. Η οικογένεια κάθεται οκλαδόν με τα χέρια διπλωμένα, και ενώ ο παππούς γυρίζει σαν εκκρεμές το αυγό, όλοι προσπαθούν να το “χάψουν”.
Η διαδικασία αυτή ήταν αρκετά δύσκολη και ταυτόχρονα διασκεδαστική, με το δημοφιλές αυτό έθιμο να συμβολίζει το σφράγισμα του στόματος δια του αυγού για τη μεγάλη νηστεία και το άνοιγμα πάλι δια του αυγού το βράδυ της Ανάστασης. Άλλωστε, σε όλους τους λαούς το αυγό αποτελεί το σύμβολο της ζωής και της δημιουργίας.
Αυτά τα δύο πολύ όμορφα έθιμα ζωντάνεψαν οι μαθητές της Γ’ τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αγιάς στον κεντρικό πεζόδρομο της κωμόπολης προσεγγίζοντας με βιωματικό τρόπο την έννοια της παράδοσης και της λαογραφίας την Αποκριά και τη Σαρακοστή.
*Στην αναβίωση των εθίμων συμμετείχε και ο δάσκαλος της Γ’ τάξης του σχολείου, Ανδρέας Μαλαχτάρης.
