Πανηγυρίζει στην Αγιά ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Νέου του εν Βουναίνοις
Γνωστός στους ντόπιους και ως Κερασάς
“Χώρα Αγιά”
Γιορτάζει και πανηγυρίζει την Παρασκευή 9 Μαΐου στην Αγιά ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου του Νέου του εν Βουναίνοις, γνωστός στους Αγιώτες ως “Κερασάς”, όπου στις 7:30 το πρωί θα τελεσθεί πανηγυρική θεία λειτουργία, ενώ το απόγευμα της Πέμπτης 8/5, στις 6:30, θα ψαλεί μέγας πανηγυρικός εσπερινός μετά αρτοκλασίας.
Σύμφωνα με τον αρχιμανδρίτη π. Νεκτάριο Δρόσο, ο Ναός υπήρξε ενοριακός και ταυτόχρονα «Μητροπολιτικός» μέχρι τη δεκαετία του 1870. Διέθετε επισκοπείο για τον εκάστοτε Μητροπολίτη Δημητριάδος, στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας (1660-1870).
Ο Ναός σήμερα έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής, που απολήγει στα ανατολικά σε τρεις ημικυκλικές εξωτερικώς αψίδες. Την μορφή αυτή την έλαβε κατά το 1890, όταν ο παλαιότερος Ναός, άγνωστο ποιας μορφής, υπέστη ζημίες κατά τα μέσα του 19ου αι. Διασώζονται στο Ιερό Βήμα λίγες τοιχογραφίες, οι οποίες μπορούν να τοποθετηθούν χρονολογικώς στον 16ο αι.
Διατηρούνται ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά τμήματα ενός βυζαντινού κτίσματος, αρχές καμαρών και οικοδομικά στοιχεία στο κάτω ορατό τμήμα της κεντρικής αψίδας του ναού, εξωτερικά.
Στο εσωτερικό, εκτός των ελαχίστων τοιχογραφιών, διασώζεται και το ξυλόγλυπτο τέμπλο, το οποίο κοσμούσε τον Ναό των μεταβυζαντινών χρόνων. Έχει συμπληρωθεί αριστερά και δεξιά, για να καλύψει το πλάτος που δόθηκε στο κτίριο κατά την ανακαίνισή του το 1890. Οι εικόνες του τέμπλου διατηρούνται (18ος αι.) και υπάρχουν επίσης εικόνες ζωγραφισμένες από τον Νικαιώτη ζωγράφο – αγιογράφο Νικόλαο Αργυρόπουλο και μια εικόνα του γιου του Γεωργίου Ν. Αργυρόπουλου.
Στην Ν.Α. γωνία του Ιερού υπάρχει διώροφο εξάπλευρο κωδωνοστάσιο, χτισμένο το 1897.
Μαρμάρινη επιγραφή δυτικά αναφέρει ως χρόνο ανέγερσης του Ναού το έτος 1500 και στην πρόθεση του Ιερού υπάρχει επιγραφή του 1585-1588.
«Ιστορίθη ο θείος και πάνσεπτος ούτος ναός του Αγίου Νικολάου του Νέου δια συνδρομής και κόπου των ευλαβεστάτων χριστιανών μικρόν τε(λέσαντες;) δηά τας ψηχάς τον, ετελιώθη επί έτους ζ ϟ γ΄».
