…όταν η Δημοκρατία καταντάει Δειμοκρατία
Το κείμενο που ακολουθεί (Μετάφραση του Θουκυδίδου Ιστοριών, Η, 66), μην το εκλάβει κανείς ως αποτύπωση των εν Ελλάδι διαδραματιζομένων σήμερον. Τα όσα αναγράφονται αφορούν στην περιγραφή της πολιτικής μεταβολής στην αρχαία Αθήνα κατά το ιστορικόν έτος 411π.Χ., καθώς και τα επακόλουθα που έφερε στην Αθηναϊκή κοινωνία η μεταβολή αυτή. Τώρα, αν κάποιος βλέπει ομοιότητες με τα σημερινά, γι’ αυτό δεν φταίει ο Θουκυδίδης, που τα έγραψε, αλλά ούτε και εγώ, που τα σκαλίζω. Και μην πει κανένας ότι ο Τσιντζιράκος έβαλε στο παιχνίδι της αρθρογράφησης και τον Θουκυδίδη!
Με τον Θουκυδίδη όμως δεν μπορεί κανείς να παίζει, διότι είναι σαν να παίζει εν ου παικτοίς (!), πράγμα που σε απλά Ελληνικά σημαίνει ότι «δεν γίνονται αστεία με τα σώβρακα». Με το έργο του ασχολούμαι κυριολεκτικά μια ζωή. Και στο έργο του συν τοις άλλοις βρήκα την περιγραφή του διαχρονικού στίγματος της κακοδαιμονίας των Ελλήνων, για αυτό άλλωστε και είναι πάντα επίκαιρος.
Για να μπούμε λοιπόν στο νόημα:
Ο αρχηγός του Δημοκρατικού κόμματος, Αλκιβιάδης, με τον έκλυτο βίο του και την καταστροφική του αλλοπρόσαλλη πολιτική, αφού έφερε την Αθήνα στο χείλος της αβύσσου, αυτοεξορίστηκε, ενώ καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο, το 415π.Χ.
Το 411, βρισκόμενος στα παράλια της Μ. Ασίας, το έβαλε σκοπό του να επιστρέψει στην Αθήνα, που πρόδωσε, ως… Σωτήρας της! Και στη Σάμο οργανώνει το συνωμοτικό του σχέδιο στέλνοντας δικούς του στην Αθήνα, προκειμένου να προετοιμάσουν το έδαφος για την επάνοδό του, ώστε ο λαός να τον δεχτεί ως μεσσία! Και έβαλε και τους όρους του:
– Να καταλυθεί το… δημοκρατικό πολίτευμα, διότι εξαιτίας του(!) αυτοεξορίστηκε.
– Να μην εγκαθιδρυθεί ολιγαρχία, επειδή δεν τη γούσταρε…
– Να ισχύσει η πολιτική κατάσταση που θα εγκαθιδρύσουν οι περί αυτόν συνωμότες! Μια κατάσταση κομμένη και ραμμένη στον βίο και την πολιτεία του. (Θα φανεί στο κείμενο τι καθεστώς επεδίωκε. Παραμονές της επανόδου του έθεσε άλλους όρους.)
Μέσα στην Αθήνα λοιπόν γίνονται τέρατα και σημεία. Τέτοια που γίνονται, όταν η δημοκρατία καταντάει Δειμοκρατία…
(Σ.Σ. Τη λέξη Δειμοκρατία μην την ψάχνετε σε λεξικά. την έφτιαξα ο ίδιος. Φιλολογικό δικαιώματι, όπως άλλοι φτιάχνουν: εργαλειοποίηση, εργαλειοποιώ, κ.λπ. Τα συνθετικά της: δείμως = ο τρόμος + κρατώ.)
Διαβάστε και συγκρίνετε το τότε με το τώρα:
Μετάφραση του Ιστοριών Η,66:
Κι ήταν τα σχέδιά τους αυτά κατά κάποιο τρόπο μια ευλογοφανής πρόφαση υποστήριξης δήθεν του λαού, εφόσον στην πράξη επρόκειτο να κρατήσουν στα χέρια τους την εξουσία όσοι ακριβώς ενεργούσαν μυστικά ν’ αλλάξουν την πολιτική κατάσταση. Ωστόσο όμως εξακολούθησε να συνέρχεται η εκκλησία του δήμου και να συνεδριάζει η Βουλή που συγκροτούνταν σε σώμα με κλήρο. Αλλά δεν αποφάσιζαν τίποτα δίχως την έγκριση αυτών που κινούνταν συνωμοτικά για την κατάργηση του πολιτεύματος, κι απ’ τους οποίους έβγαιναν κι αυτοί που υπέβαλλαν τις προτάσεις, και μάλιστα αυτά που επρόκειτο να προτείνουν τα αποφάσιζαν από πριν με τους οργανωμένους στη συνωμοτική κίνηση.
Κι απ’ τους άλλους πολίτες καείς πλέον δεν τολμούσε να αντιδράσει, επειδή τον κυρίευε ο φόβος και συνάμα αντιλαμβάνονταν το πλήθος των συνωμοτών· αντιθέτως σε περίπτωση που κάποιος έφερνε αντίρρηση, αμέσως ύστερα από κατάλληλη ευκαιρία βρισκόταν σκοτωμένος, και δεν γινόταν πια ούτε αναζήτηση των δραστών ούτε επίσης δικαστική δίωξη εναντίον εκείνων που κινούσαν τις υποψίες, αλλά ο λαός παρέμενε αδρανής και είχε καταληφθεί από τόσο μεγάλη τρομοκράτηση, ώστε ο καθένας θεωρούσε ευτύχημά του το να μην πέσει θύμα βίας, έστω κι αν ακόμα κρατούσε το στόμα του κλειστό.
Κι επειδή επικρατούσε η άποψη πως οι εμπλεκόμενοι τύχαινε να είναι πολύ περισσότεροι απ’ όσους πραγματικά ήταν, (οι πολίτες) έχαναν το θάρρος τους και βρισκόταν πια σε αδυναμία να εξακριβώσουν την αλήθεια γύρω από τον αριθμό (των συνωμοτών) εξαιτίας του μεγέθους της πόλης και επιπρόσθετα τους στεκόταν εμπόδιο το γεγονός ότι δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλο.
Και αναλογικά με την ίδια αυτή αιτία ήταν αδύνατο στον οιονδήποτε μέσα στην αγανάκτησή του να πλησιάσει κάποιον άλλο, για να θρηνολογήσει τον πόνο του, ώστε έτσι να νιώσει τη συμπαράσταση στην άμυνά του απέναντι σ’ εκείνον που σχεδίαζε κακό εναντίον του· γιατί είτε άγνωστό του θα έβρισκε, προκειμένου να του εκμυστηρευτεί, είτε γνώριμό του, που όμως δεν του ενέπνευσε πια εμπιστοσύνη.
Γιατί όλοι γενικά οι ανήκοντες στη δημοκρατική παράταξη πλησίαζαν επιφυλακτικά ο ένας τον άλλο, με την καχυποψία πως αυτός ο άλλος μπορεί να είναι ανακατεμένος σε κάποιο συνωμοτικό σχέδιο. Και τούτο γιατί ανάμεσα στους συνωμότες εμφανίστηκαν και ορισμένοι, για τους οποίους κανείς ποτέ δεν πίστευε πως θα μπορούσαν να στηρίξουν την ολιγαρχία!
Και αυτοί ήταν που προκάλεσαν τη μεγαλύτερη δυσπιστία ανάμεσα στα λαϊκά στρώματα, και παρέχοντας ασφαλή κάλυψη στους ολιγαρχικούς, τους προσέφεραν ανυπολόγιστη βοήθεια, και ταυτόχρονα ενίσχυσαν καταλυτικά τη δυσπιστία μεταξύ των δημοκρατικών κομματικών σχηματισμών.
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος
Φιλόλογος
