Έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας στους θεσμούς
Του Δημήτρη Ευθυμίου*
Ζούμε σε μια εποχή όπου η εμπιστοσύνη, αυτό το θεμέλιο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας, μοιάζει να έχει χαθεί. Μιλώ καθημερινά με ανθρώπους γύρω μου, και όλοι, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, εκφράζουν το ίδιο συναίσθημα: απογοήτευση. Έχουμε πάψει να πιστεύουμε ότι οι θεσμοί, αυτοί που υποτίθεται πως υπάρχουν για να μας προστατεύουν, λειτουργούν πραγματικά για το κοινό καλό.
Πώς να εμπιστευτώ το κράτος, όταν η δικαιοσύνη μοιάζει να λειτουργεί αργά και άνισα; Πώς να πιστέψω στην πολιτική, όταν κάθε εκλογική αναμέτρηση συνοδεύεται από τα ίδια λόγια, τις ίδιες υποσχέσεις και τελικά το ίδιο αποτέλεσμα — μια αίσθηση στασιμότητας; Οι θεσμοί έχουν χάσει το νόημά τους, γιατί έχουν πάψει να είναι ανθρώπινοι. Έχουν μετατραπεί σε μηχανισμούς γραφειοκρατίας, συμφερόντων και αποστασιοποίησης από την κοινωνία.
Η εμπιστοσύνη δεν χάνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Διαβρώνεται σιγά σιγά, μέσα από μικρές καθημερινές αδικίες. Όταν ο πολίτης βλέπει ότι οι «ισχυροί» μένουν ατιμώρητοι, ενώ οι απλοί άνθρωποι παλεύουν για τα αυτονόητα, τότε η πίστη του στο σύστημα καταρρέει. Και μαζί της καταρρέει και η διάθεση να συμμετέχει, να ελπίζει, να αλλάζει τα πράγματα.
Αυτή η κρίση εμπιστοσύνης δεν είναι απλώς πολιτικό φαινόμενο· είναι βαθιά κοινωνικό. Αγγίζει την παιδεία, την εργασία, την υγεία, τη δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ. Έχουμε φτάσει να αντιμετωπίζουμε κάθε θεσμό με καχυποψία, κάθε είδηση με δυσπιστία, κάθε απόφαση με ειρωνεία. Και όμως, χωρίς εμπιστοσύνη δεν υπάρχει συλλογικότητα. Δεν υπάρχει κοινωνικό συμβόλαιο. Υπάρχουν μόνο μεμονωμένοι άνθρωποι που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα σε ένα σύστημα που δεν τους εμπνέει.
Πιστεύω, ωστόσο, πως η αλλαγή ξεκινά από εμάς. Αν θέλουμε να ξαναβρούμε την εμπιστοσύνη μας, πρέπει πρώτα να απαιτήσουμε διαφάνεια, λογοδοσία και ουσιαστική συμμετοχή. Οι θεσμοί δεν είναι κάτι έξω από εμάς, είμαστε εμείς. Εμείς τους στηρίζουμε, εμείς τους νομιμοποιούμε, εμείς μπορούμε και να τους αλλάξουμε.
Ίσως, λοιπόν, η ελπίδα δεν έχει χαθεί. Ίσως απλώς χρειάζεται να ξαναθυμηθούμε ότι η εμπιστοσύνη δεν χαρίζεται, κερδίζεται. Και για να την ξανακερδίσουμε, πρέπει να τολμήσουμε να απαιτήσουμε μια κοινωνία πιο δίκαιη, πιο αληθινή και πιο ανθρώπινη.
*Ο Δημήτρης Ευθυμίου είναι επιχειρηματίας και Υπεύθυνος του Τομέα Επιχειρηματικότητας (Παραγωγής και Εμπορίου) ΔΕΕΠ ΝΔ Λάρισας
